Hazelaar
(hazelnotenboom) (Corylus
avellana)
Algemene
kenmerken
De
hazelaar is een loofboom. Het is een struikachtige boom of heester met
verschillende onderstammen die elk jaar toenemen. De hazelaar als struik is
veel in hakhoutbosjes aangeplant. Het hout van de hazelaar voorziet al
duizenden jaren in speer- en pijlenhout. De buigzame twijgen zijn geschikt voor
vlechtwerk. Nadat de struik tot de grond toe is gekapt, schieten er uit de
stoof of stoel weer talloze scheuten omhoog. De hazelaar behoort tot de tweede
etage of struiklaag van het bos. Hij groeit op vochtige, vaak kalkhoudende
grond in loofbossen en leemachtige grond van beekdalen of bosranden. De
Boomhazelaar (Corylus colurna) is de
tweede echte hazelaarsoort die in Nederland voorkomt. Onderscheid is makkelijk
te maken aan de hand van de habitus en door op de vruchten te letten.
Familie
Berkenfamilie:
berk, els, haagbeuk en hazelaar.
Hoogte
In
het wild vormt hij struikachtige bosjes van 4-6 m hoog en soms een kleine boom.
Hij kan tot 12 m hoog worden en gaat pas na tien jaar vrucht dragen.
Blad
De
hazelaar heeft enkelvoudige bladeren. De bladrand is dubbel gezaagd. De
bladvorm is omgekeerd eirond. De nerven hebben de vorm van een veer. De
bladeren zijn ruw en behaard.
Bloeiperiode
De
hazelaar bloeit al in februari, lang voordat het blad uitloopt. De mannelijke
katjes hangen met 1 tot 4 bij elkaar (groeien uit tot 3 à 6 cm en hun stuifmeel
komt vrij in februari en maart). De mannelijke katjes zitten reeds de hele
winter aan de takken. De vrouwelijke bloemen zijn klein, lijken op bladknoppen,
vallen daardoor nauwelijks op en hebben karmijnrode stempels. De vruchten zijn
rijp in oktober.
Vruchten
De
hazelnoot is de vrucht van de hazelaar. De noot is bruin, aan de voet licht
gekleurd met een harde schaal.
Hazelnoten zijn geliefd bij mens, eekhoorntjes, hazelmuizen, gaaien,
spechten en boomklevers.
De
hazelaar gaat pas na tien jaar vrucht dragen.
Geneeskundige
waarde:
tegen lever- en galblaasstoornissen, diarree.
Gebruik: hazelnoten zijn zeer smakelijk en rijk aan vitaminen en plantaardige vetten. Ze kunnen een uitstekende bak- en slaolie leveren. De olie wordt veel gebruikt in parfums en olieverf. Ook gebruikt voor hazelnootpasta.
Gebruik: hazelnoten zijn zeer smakelijk en rijk aan vitaminen en plantaardige vetten. Ze kunnen een uitstekende bak- en slaolie leveren. De olie wordt veel gebruikt in parfums en olieverf. Ook gebruikt voor hazelnootpasta.
Mythen
en sprookjes
De
hazelaar leverde de beste wichelroede en tovenaarsstokken. Een goede notenoogst
betekende vruchtbaarheid van mens, plant en dier. Al bij de oude Grieken werden
noten als geluksbrengers onder het volk gestrooid. In Duitsland was het in veel
dorpen de gewoonte om op 1 mei een berkenboompje voor het raam van de geliefde
te zetten. Maar een meisje dat gauw bereid was 'in de hazels te gaan' kreeg een
hazelaar voor de deur gezet en werd bespot.
Bronnen
Honders,
H. De natuuratlas. Becht's uitgevermaatschappij, Amsterdam, 1983.
Zech,
J. Bomen en struiken. Thieme Zutphen, 1978.
Zimmer,
Ute E. Dieren en plantengids voor onderweg. Tirion Baarn, 1989.
Wikipedia:
http://www.stemderbomen.nl
www.
natuurkalender.nl/boomhazelaar.
Annie
Oude Avenhuis, 18 juni 2014 (foto's gemaakt op het Javaeiland in juni 2014).