Gewone Morielje - Morchella esculenta
Ik heb
minstens 6 webpagina's open staan, 4 boeken naast me liggen (waarvan ik weet
dat 1 ervan niet de juiste info zal leveren, maar toch houd ik 'm zo dicht
mogelijk bij me; je weet maar nooit) en bij elk onbegrijpelijk woord dat op
mijn beeldscherm verschijnt, doe ik Control-T om vervolgens een overdonderende
hoeveelheid van daaropvolgende Wikipedia-pagina's te openen om vooral zo goed
mogelijk te begrijpen wat een paddenstoel nou eigenlijk doet met zijn
seksleven.
Ik leef
eventjes in een labyrint van woordverwijzingen als asci (dat blijken na intense
studie de sporenzakjes te zijn, waar zakjeszwammen gebruik van maken),
hymenium, hymenofoor, basidie, apothecium en meiose om vervolgens te moeten
concluderen dat de beschrijving van de Gewone Morielje (Morchella esculenta)
lang op zich zal laten wachten als ik niet onmiddellijk besluit dat ik mij door
't missen van een biologisch gevoede opleiding niet van m'n stuk moet laten
brengen.
Hoewel 't me
natuurlijk stiekem leuk lijkt om, nadat 't mycologisch licht tot mij gekomen
is, onverwacht al die pagina's door mijn vrijwillige bijdrage en evenzoveel
plotse begrip om te gooien in begrijpbare taal die studenten natuurgidsencursus
van de afdeling IVN-Amstelveen kunnen behapstukken.
Helaas is dat
(nog niet) aan mij besteed. Tijd voor een terugkeer op aarde. Hoewel
gekluisterd aan m'n toetsenbord met een blik op 't weidse universum dat
internet heet.
Hé, als je
deze zakjeszwam wilt eten, doe je er goed aan bij aantreffen in de natuur 1
exemplaar doormidden te snijden om te kunnen constateren dat er zich een
holte in de steel bevindt. Pas dan weet je zeker dat je niet met de giftige
voorjaarskluifzwam (Gyromitra esculenta) te maken hebt, wiens lichaam geheel
opgevuld is met paddenstoelenvlees. Bij deze is men gewaarschuwd.
Maar nog niet
genoeg: de Morielje is evenzogoed giftig zolang je er niet wat mee gedaan hebt.
De stof Hydrazine die de Morielje met zich meedraagt verdwijnt nl pas na
verhitting (bakken of koken). Hydrazine is giftig en kankerverwekkend. Ik lees
enkele Control-T-pagina's om te moeten concluderen dat 't allemaal te eng is om
dit met je lichaam te laten gebeuren. Als in 'verbranding van je huid en
slijmvliezen', etc...
Tijd voor 't
volgende hoofdstuk over 't onderwerp Morielje.
Morieljes
komen uit sciencefiction films. Of hebben anders daarin menig fantasiewereld
helpen creëren. De hoed bestaat uit honingraatachtige 'bekers', vakjes zouden
we die kunnen noemen, waarin de ons allen bekende bewoner van de Vliegenzwam
zijn gereedschap in zou kunnen sorteren. Wel zéér klein gereedschap, want de
hoed wordt over 't algemeen niet groter dan 8 cm hoog. Die hoed heeft een
andere kleur dan de romig-witte steel waar-ie op staat: 'honinggeel tot okerbruin
of grijsbruin, ribben soms lichter of donkerder van kleur' (SoortenBank.nl).
Alle bronnen
geven aan dat deze paddenstoel aangenaam ruikt en lekker smaakt. Sterker: men
spreekt er over met de woorden 'klassieker', via 'delicatesse' tot 'hoogste
gewaardeerde' onder de eetbare paddenstoelen.
Vandaar dat
men in de VS speciale festivals aan de Morielje wijdt. Of 't daar in Boyne,
Michigan, waar 't officiële National Morel Mushroom Festival wordt gehouden, om
dezelfde Gewone Morielje gaat als die wij hier in Nederland kunnen vinden, dat
is door al 't enthousiasme dat van de website van de organisatoren af knalt
moeilijk te achterhalen, maar blijkbaar zijn de 11 broers & zussen van de
Gewone ook goed te eten.
De echte
fanatici aldaar houden op de zaterdag van 't festival een wedstrijd
morieljeplukken, de National Mushroom Hunt, noemen hun Morieljes liefkozend
shroooms en zichzelf shroomers en ontmoeten elkaar buiten 't festival om op The
Great Morel. Nee, dat is geen verwijzing naar een planeet in een sf-film, maar
doodgewoon een internetforum waar ze onderling ruzie kunnen maken tijdens 't
uitwisselen van recepten met Morielje.
In diezelfde
staat Michigan heeft de brouwer van Bitter Old Fecker Rustic Ales de Morielje
gebruikt om zijn bier Kaplan, in eikenhouten vaten in gezelschap van de restjes
bourbon van de vele liters die er daarvoor in hadden verbleven, enkele maanden
mee te laten rijpen. De kwaliteit van 't resultaat is mij onbekend, maar ik
hoop dat hij de zwammen vóór toevoeging eerst gekookt heeft.
In NL, waar
wij tenslotte ons bescheiden Morielje-feestje gedurende 2 maanden van 't jaar
mogen vieren ('bescheiden' omdat deze zwam toch als bedreigd wordt gezien en
daarom op de Rode lijst staat), kan je deze paddenstoel vooral in de buurt van
de duinen vinden.
Men dacht tot
voor kort, naar ik begrijp, dat de morielje saprotroof was, maar op de pagina
van Verspreidingsatlas.nl die aan de Gewone Morielje is gewijd wordt tussen
haakjes de bedenking geponeerd dat 't wellicht een biotrofe parasiet zou kunnen
zijn. Dan parasiteert 't dus blijkbaar vooral op de wortels van Iepen, Essen,
Beuken en struiken (geen nadere toelichting hiervan op SoortenBank.nl), waar
men 't over 't algemeen kan aantreffen.
Maar zoals
gezegd, wij treffen de Morielje vooral langs de westkust van ons land aan, en
dan in de maanden april en mei. Of gedurende diezelfde maanden op de
Noordermarkt te Amsterdam, bij de kraam van Portobello.