Gingko Biloba
Zie dit kleinood in mijn gaarde:
boomblad uit de oriënt,
siert met zijn geheime waarde,
ingewijden welbekend.
Leeft het als een enkel wezen,
innerlijk in twee gedeeld?
Of vormt juist het uitgelezen
tweetal één herkenbaar beeld?
Langzaam rijpende ideeën
werpen op die vragen licht.
Voel je niet dat ik in tweeën
eenling ben in mijn gedicht?
Goethe
De Ginkgo
De naam
De Ginkgo heet Ginkgo biloba L. Maar wordt ook Japanse
tempelboom, geheugenboom of Goetheboom genoemd. Gingkyo betekent in het Japans
zilveren abrikoos. Het woord is op zijn beurt weer afgeleid uit het Chinees.
Linnaeus vormde uit het woord “bis” (twee) en “lobus” (lob)
biloba, wat verwijst naar het tweelobbig
ingesneden blad.
Herkomst, vindplaats
en beschrijving
De Ginkgo komt oorspronkelijk uit China. Hij gedijt het beste
in een gematigd klimaat in zon of lichte schaduw. Hij is zeer sterk bestand
tegen negatieve omgevingsinvloeden. Toen in 1946 een atoombom op Hiroshima
viel, ontsproten het volgende voorjaar op enkele honderd meters van het
ontploffingscentrum twee volledig platgebrande ginkgo's. Een daarvan staat nu
in Hiroshima in een beroemd park en heet ”drager van de hoop”.
Ginkgo is een winterharde, bladverliezende en tweehuizige loofboom (som ingedeeld als
dennenboom) die tot 40 meter hoog kan worden. De oudste boom staat in China en
is vermoedelijk 3500 jaar oud. Ginkgo groeit langzaam. Hij heeft een grijsbruine
kurkachtige schors en de stam kan één diameter tot vier meter bereiken. De
bladeren zijn waaiervormig, leerachtig en langgesteeld. Bovenaan zijn ze
ingesneden wat een tweelobbig aspect geeft. Ze hebben vorksgewijs vertakte
nerven en hebben daardoor wat van een eendenpoot. In de herfst worden de
bladeren prachtig goudgeel. Vanaf de leeftijd van zo’n twintig - dertig jaar
begint de ginkgo te bloeien. De mannelijke boom bloeit
met hangende aarvormige geelgroene katjes op steeltjes. De vrouwelijke boom
draagt kleine gele bloempjes die bestaan uit een steeltje met daarop 2
zaadknopjes in de vorm van eikeltjes waarop het stuifmeel terechtkomt. De
vruchten zijn stinkende oranjebruine steenvruchtjes. Alleen de pitten zijn
eetbaar. Vanwege de geur worden meestal alleen mannelijke bomen aangeplant.
Geschiedenis
De ginkgo wordt vaak een levend fossiel genoemd. Hij
overleefde de ijstijd (160 miljoen jaar geleden) en dit alleen in China. De
ginkgo werd sinds lang in China als cultuurboom gekweekt en werd omstreeks de
11e eeuw in Japan geïntroduceerd. Ginkgo werd voor de westerse
wereld ontdekt en beschreven door de Duitse wetenschapper Engelbert Kaempfer
omstreeks 1712 na een reis in Japan.
De eerste boom werden in 1727 door de VOC in de plantentuin
van Utrecht geplaatst en is nu dus bijna
290 jaar oud. Goethe heeft over Ginkgo een mooi gedicht geschreven voor
zijn vriendin
Kruidengeneeskunde
In de kruidengeneeskunde is de ginkgo beroemd om zijn werking
tegen afnemende hersenfuncties.